(Londen) – Die van de Italiaanse regering weigering om ongeveer 250 mensen van boord te laten gaan van twee niet-gouvernementele reddingsschepen die zijn aangemeerd in Catania en zijn richtlijn naar de reddingsschepen om ze terug te brengen naar internationale wateren brengt mensen in gevaar en schendt de mensenrechtenverplichtingen van Italië, zei Human Rights Watch vandaag.
In het weekend van 5 en 6 november 2022 liet de Italiaanse regering de twee reddingsvaartuigen – Humanity 1, geëxploiteerd door SOS Humanity, en de Geo Barents, geëxploiteerd door Artsen Zonder Grenzen (AZG) – aanleggen in de haven van Catania tijdelijk. Naar aanleiding van door de overheid bevolen samenvatting “kwetsbaarheid” beoordelingen door twee door de autoriteiten geselecteerde artsen mochten 144 mensen van de Humanity 1 en 357 mensen van de Geo Barents, voornamelijk vrouwen, kinderen en mannen met lichamelijke gezondheidsproblemen. Een van de mannen die op de Humanity 1 moesten blijven, zakte vervolgens in elkaar en werd… geëvacueerd per ambulance, vertrek 34 aan boord. De autoriteiten weigeren 215 mensen van de Geo Barentsz te ontschepen. Een van hen moest zijn medisch geëvacueerd ‘s nachts, met 214 aan boord.
“De acties van de regering stellen slachtoffers van misbruik in Libië op wrede wijze bloot aan mogelijke verdere schade, en ontzeggen hen hun recht om asiel aan te vragen in strijd met de Italiaanse en internationale wetgeving”, zegt Giulia Tranchina, onderzoeker Europa en Centraal-Azië bij Human Rights Watch. “Niemand mag opzettelijk worden blootgesteld aan mensonterende omstandigheden, en iedereen moet van boord kunnen gaan en zijn verzoeken om internationale bescherming eerlijk te laten behandelen.”
De beoordelingen van de “kwetsbaarheid” werden uitgevoerd door artsen zonder de hulp van: tolken of psychologen en lijken voornamelijk of uitsluitend gebaseerd te zijn op evaluaties van de lichamelijke gezondheid. Onder deze omstandigheden zouden uitgeputte overlevenden een beperkte capaciteit hebben gehad om details te verstrekken over hun volledige medische toestand, geestelijke gezondheidsproblemen of ervaringen met misbruik. Journalisten werd de toegang tot het dok ontzegd, op aandringen van kritiek door de Europese Federatie van Journalisten.
De Italiaanse autoriteiten hebben beide reddingsschepen bevolen om de haven te verlaten met mensen aan boord, ruzie maken dat de vlaggenstaten – Duitsland en Noorwegen – verantwoordelijk zijn voor de achterblijvers. De kapiteins van beide schepen hebben geweigerd om de richtlijn te volgen, en SOS Humanity zegt dat het de Italiaanse regering neemt voor de rechtbank om de wettigheid van dit beleid aan te vechten en de overlevenden in staat te stellen hun rechten uit te oefenen om van boord te gaan en asiel aan te vragen.
Internationale mensenrechten en vluchtelingenrechtnet zoals Richtlijnen van de Europese Unie en het EU-handvest over grondrechten, garantie het recht om asiel aan te vragen en verbieden collectieve uitzettingen. Onder zeerecht, wordt een redding als beëindigd beschouwd wanneer alle geredde mensen onmiddellijk van boord zijn gegaan in een veilige plaats. Schepen kunnen slechts tijdelijk als veilige plaatsen worden beschouwd. Hoewel er een doctrine bestaat van exclusieve vlaggenstaatjurisdictie op volle zee, zijn schepen – en de mensen aan boord – in de haven onderworpen aan de jurisdictie van de havenstaat.
Twee andere reddingsschepen van niet-gouvernementele organisaties hadden in de Middellandse Zee gewacht op de toewijzing van een haven door de autoriteiten. De Ocean Viking, geëxploiteerd door SOS Mediterraneeheeft 234 mensen aan boord, terwijl Stijg Bovengeëxploiteerd door Mission Lifeline, heeft er 89. Ze hebben te maken gehad met slechte weersomstandigheden en hoge golven. Er moesten zes mensen zijn medisch geëvacueerd van Rise Above. Op de avond van 7 november hebben de Italiaanse autoriteiten eindelijk vertelde de Rise Above het kon aanmeren in de haven van Reggio Calabria, terwijl de Ocean Viking nog op zee was gestrand.
Sinds 20 oktober hebben niet-gouvernementele reddingsschepen ongeveer 1.000 mensen gered, terwijl in dezelfde periode meer dan 11.000 mensen autonoom of na reddingen door de Italiaanse kustwacht over zee in Italië aangekomen. De enige mensen die aankomen met problemen bij het van boord gaan, zijn degenen die worden gered door de niet-gouvernementele schepen. Niet-gouvernementele reddingsschepen waren verantwoordelijk voor het brengen van slechts 14 procent van de mensen die de afgelopen twaalf maanden in Italië van boord zijn gegaan, en in tegenstelling tot alle pogingen van de Italiaanse autoriteiten om hun levensreddende operaties te stigmatiseren, is er geen bewijs dat niet-gouvernementele groepen een aantrekkingskracht.
Migranten en asielzoekers mogen niet in het ongewisse op zee worden gevangen voor politiek gewin of als hefboom voor onderhandelingen, zei Human Rights Watch. Italië en Malta zijn de kuststaten die het dichtst bij Libië liggen en moeten ervoor zorgen dat alle geredde mensen snel van boord kunnen gaan.
Libië is geen veilige plek voor migranten en asielzoekers, zodat overlevenden die op zee zijn gered niet wettelijk kunnen worden verplicht om daar van boord te gaan. Een feitenonderzoek door de Verenigde Naties concludeerde in juni dat er “redelijke redenen waren om aan te nemen dat” humanitaire misdaden worden gepleegd tegen migranten in Libië”, waaronder “moord, gedwongen verdwijningmarteling, slavernij, seksueel geweld, verkrachting en andere onmenselijke daden … in verband met hun willekeurige detentie.”
Tegelijkertijd is het voor de Europese Unie belangrijk om als onderdeel van een gemeenschappelijk Europees asielstelsel toe te werken naar een effectief systeem voor het delen van verantwoordelijkheden. Het besluit van een groep Europese landen, waaronder Duitsland en Noorwegen, om een vrijwillig platform in juni om asielzoekers uit EU-kuststaten te herplaatsen is positief als traag bewegend stap. Er is meer nodig, ook op EU-niveau, zei Human Rights Watch.
“Mensen op schepen vangen of op zee laten stranden is geen serieus immigratiebeleid: het is gewoon onmenselijk en onwettig theater”, zei Tranchina. “In plaats van de rechten van mensen te schenden en Europese partners te vervreemden, zou Italië moeten pleiten voor een voorspelbaar systeem voor mensen om van boord te gaan en de hervatting van door de staat geleide Europese opsporings- en reddingsoperaties, naast een billijk systeem voor het delen van de verantwoordelijkheid voor migranten en asielzoekers.”
